Στο "Βήμα της Κυριακής" και την δημοσιογράφο Μάρνυ Παπαματθαίου παραχώρησε συνέντευξη ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης στην οποία αναφέρθηκε σε όλα τα καίρια ζητήματα τα οποία καλείται να διαχειριστεί από τη θέση που του ανέθεσε το πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τις εκλογές του Ιουνίου.

 

Γιατί ξεκινήσατε από το άρθρο 16; 

Να κάνω μια μικρή ιστορική αναδρομή. Κατ’αρχήν, το άρθρο 16 συνιστά κατάλοιπο της εμφυλιοπολεμικής Ελλάδας, όπως προκύπτει στην πρώτη εκδοχή με την οποία παρουσιάστηκε στο μετεμφυλιακό Σύνταγμα του 1952. Με δεδομένο ότι η ρύθμιση αυτή δεν απαγόρευε ρητά τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων, η πλήρης απαγόρευση για πρώτη φορά εισάγεται επί δικτατορίας το 1968 και εκ νέου εισήχθη στο Σύνταγμα του 1975 από την πρώτη μεταπολιτευτική Βουλή ως περίπου αυτονόητη, με δεδομένες τις εθνικές προσλαμβάνουσες για το ρόλο του κράτους εκείνη την εποχή. Σήμερα λοιπόν το άρθρο αυτό μας έχει οδηγήσει σε έναν εθνικό «εξαιρετισμό» ο οποίος πέρα από το ότι είναι εκτός εποχής εδώ και δεκαετίες, επιδρά αρνητικά συνολικότερα στην ακαδημαϊκή και αναπτυξιακή προοπτική της πατρίδας μας. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω για την επιδίωξη από εμάς αλλαγής του άρθρου 16 του Συντάγματος στην προσεχή Συνταγματική Αναθεώρηση. Μέχρι τότε, θα εξαντλήσουμε τις υφιστάμενες δυνατότητες που μας δίνει το Σύνταγμα.

Οπότε ποια θα είναι τα πρώτα νομοθετικά σας βήματα; 

Μπορεί η σύσταση ενός μη κρατικού πανεπιστημίου εξαρχής να μην είναι εφικτή με βάση την υφιστάμενη συνταγματική συνθήκη, ωστόσο αυτό εκτιμούμε ότι ουσιαστικά δεν ισχύει για τη λειτουργία παραρτημάτων διεθνών πανεπιστημίων που θα επιθυμούσαν να λειτουργήσουν με κανόνες στη χώρα μας, ισότιμα προς τα ελληνικά πανεπιστήμια. Αυτό προκύπτει από την οπτική έγκριτων Συνταγματολόγων, ειδικά μέσα από το «διάλογο» του Συντάγματος με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, όπως έχει εξελιχθεί μέσα στο χρόνο.

Είμαι βέβαιος ότι αυτή η αλλαγή θα είναι στη σωστή κατεύθυνση άρσης της εσωστρέφειας της χώρας μας σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι η λειτουργία αυτών των παραρτημάτων θα πραγματοποιηθεί μέσα από αυστηρά κριτήρια που θα θέσει η ΕΘΑΑΕ, ενώ πρέπει να πληρείται μία βασική παράλληλη προϋπόθεση – να συνδυαστεί με την ενδυνάμωση του ελληνικού δημόσιου Πανεπιστημίου.

Συγκεριμένα για τα δημόσια πανεπιστήμια ; 

Ο εμπλουτισμός του ακαδημαϊκού χάρτη της Ελλάδας περιλαμβάνει πιο ισχυρά δημόσια Ανώτατα Ιδρύματα. Ανακοινώσαμε ήδη αυξήσεις για τα μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού των πανεπιστημίων της χώρας μας, επιπρόσθετες των συνολικών αυξήσεων που δόθηκαν στο σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού του δημοσίου τομέα. Ταυτόχρονα, δρομολογούνται προγράμματα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα οποία υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ, από το σύνολο των διαθεσίμων χρηματοδοτικών εργαλείων. Τα προγράμματα αυτά θα στηρίξουν την έρευνα στα πανεπιστήμια, τις συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα, την ανάπτυξη funds εντός των πανεπιστημίων για να χρηματοδοτούνται καινοτόμες ιδέες της ακαδημαϊκής κοινότητας. Είναι αυτονόητο για εμάς ότι θα επενδύσουμε περαιτέρω στην ενίσχυση του συνόλου των Ανώτατων Ιδρυμάτων της χώρας μας.

Τελικά είναι όλα θέμα Παιδείας;

Απαντώ χωρίς δεύτερη σκέψη καταφατικά. Η παιδεία είναι καταλύτης σε όλες τις φάσεις της ζωής του ανθρώπου, αποτελεί τον βασικό μοχλό ενδυνάμωσής του και φυσικά, όπως πριν λίγες μέρες είχα την ευκαιρία να υπογραμμίσω από το βήμα της Βουλής, αποτελεί τον μεγαλύτερο μηχανισμό μείωσης ανισοτήτων στην Ιστορία. Η επένδυση στην παιδεία οδηγεί σε εύρωστες κοινωνίες που θα καταφέρουν να προσφέρουν ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον στα παιδιά τους.

Τι θυμάστε από το σχολείο σας;

Η ερώτησή σας με κάνει να νοσταλγώ μια από τις πιο όμορφες, χαρούμενες και παραγωγικές περιόδους της ζωής μου. Σχολείο για εμένα σημαίνει οικογένεια και είναι ο χώρος που για πρώτη φορά συνειδητοποίησα τις έννοιες φιλία, πρόοδος, διαφορετικότητα, συμπερίληψη. Τι θυμάμαι… Θυμάμαι τους δασκάλους και τους καθηγητές μου, θυμάμαι τους συμμαθητές μου, με αρκετούς από τους οποίους παραμένουμε φίλοι μέχρι σήμερα – με κάποιους και συνεργάτες – και φυσικά αυτή τη μοναδική αίσθηση ενός μέλλοντος που ανοιγόταν βήμα-βήμα μπροστά σου. Στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, στόχος μας είναι ακριβώς αυτό – τα σχολεία να αποτελούν χώρους που θα προσφέρουν στα παιδιά μας όχι μόνο γνώσεις αλλά και ένα περιβάλλον που θα μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα και να ανθίσουν.

Πώς αντέδρασαν τα μέλη της οικογένειας σας όταν άκουσαν το νέο υπουργείο του οποίου αναλαμβάνετε την ευθύνη;

Πιο πολύ νομίζω ότι χάρηκαν τα τρία παιδιά μου γιατί το σχολείο είναι η καθημερινότητα τους. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μου το είδαν ως μια μεγάλη πρόκληση και ως ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη, όπως θέλει και η διατύπωση σας.

Ο τομέας της παιδείας μοιάζει αναμφίβολα σύνθετος. Πώς σας φαίνονταν έως χθες;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παιδεία είναι και σύνθετη και δύσκολη. Είναι ένας μεγάλος αγώνας που καλούμαστε να κερδίσουμε ως χώρα σε πολλά επίπεδα. Πιστεύω ότι είναι ένας χώρος που πρέπει να συνομιλεί με το μέλλον πάντα με σεβασμό στο παρελθόν – αλλά χωρίς να εγκλωβιστεί σε αυτό. Παραδοσιακά, είναι ένας χώρος που γεννά συναινέσεις σε πολλές χώρες στο εξωτερικό – σε εκείνες που κάνουν τα μεγαλύτερα βήματα θα έλεγα – αλλά που έχει θεμελιωθεί ως πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων στη χώρα μας. Το τελευταίο εκλογικό αποτέλεσμα νομίζω μας διδάσκει πολλά. Ο κόσμος ζητά συναινέσεις, πρακτικές λύσεις και βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Το δε πολιτικό κόστος νομίζω ότι πλέον αφορά πολύ περισσότερο τους οπαδούς της ακινησίας και τους αρχιτέκτονες των τεχνητών πολώσεων, παρά όσους προσπαθούν να πάνε τα πράγματα μπροστά συνθέτοντας.

Ένα πρώτο πρόβλημα: Μετά την πανδημία οι μαθητές σε όλα τα σχολεία του κόσμου δυσκολεύονται να επιστρέψουν πραγματικά στις τάξεις. Το μυαλό τους έχει μείνει στην… απομόνωση. Πώς θα φέρουμε ξανά τα παιδιά πίσω;

Η πανδημία δυστυχώς αποτελεί μια μακρά περίοδο με έντονες επιπτώσεις στην ψυχή των παιδιών και των εφήβων. Σίγουρα χρειάζεται χρόνος αλλά και δράση. Αυτή η δυσκολία που αναφέρετε, θα ληφθεί υπόψη κατά τον εμπλουτισμό του ωρολόγιου προγράμματος των σχολείων μας με εργαλεία και δραστηριότητες που θα κάνουν τις ώρες παραμονής των μαθητών στα σχολεία πιο ενδιαφέρουσες και τον χώρο του σχολείου πιο ελκυστικό. Ο εμπλουτισμός του προγράμματος σπουδών θα είναι μια διαρκής διαδικασία, ενώ είναι απαραίτητη η αξιοποίηση τεχνολογικών και ψηφιακών μέσων οριζόντια σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, όπως ήδη ξεκινήσαμε να κάνουμε με την εισαγωγή των διαδραστικών πινάκων.

Για να πάμε σε κάτι πιο πρακτικό: ποιο θα είναι το αντικείμενο του πρώτου νομοσχεδίου σας; 

Δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα ποιο νομοσχέδιο θα προηγηθεί, μπορώ να όμως να σας αναφέρω δύο ζητήματα καίριας σημασίας τα οποία και έχουμε προτεραιοποιήσει… Αυτά δεν είναι άλλα από την ειδική αγωγή αλλά και την επαγγελματική- τεχνική εκπαίδευση. Ήδη σχεδιάζουμε την αναμόρφωση του πλαισίου για την ειδική αγωγή με τη δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών κατάλληλα στοχευμένων στο είδος των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών αλλά και την ποιοτική αναβάθμιση και αξιοποίηση της παράλληλης στήριξης. Σχετικά με την τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση, ο στόχος είναι η συνένωση δυνάμεων των ΕΠΑΛ, των ΙΕΚ και των Εργαστηριακών Κέντρων με προγράμματα σπουδών προσαρμοσμένα στις σύγχρονες ανάγκες και φυσικά η καλύτερη σύνδεσή τους με τις ανάγκες κάθε τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.

Αξιολόγηση εκπαιδευτικών: ένα δύσκολο καθήκον… Πώς θα προχωρήσουμε στην (αυτονόητη) αξιολόγηση δασκάλων και καθηγητών στα σχολεία; 

Θα έλεγα ότι η αξιολόγηση συνιστά αυτονόητο αίτημα της κοινωνίας, αίτημα το οποίο γίνεται ακόμα πιο επιτακτικό για το σύστημα παιδείας. Για κάθε πτυχή της κρατικής δραστηριότητας και ειδικά για την εκπαίδευση, εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ενδυνάμωσης, εξέλιξης και επιμόρφωσης. Βασικό μέλημά μας είναι η ενδυνάμωση των δασκάλων και των καθηγητών στα σχολεία μας. Είμαστε υπερήφανοι για τους εκπαιδευτικούς μας, διαθέτουν μεγάλη εμπειρία, ενώ συγκεντρώνουν πολλά προσόντα. Θα εξετάσουμε πώς το πλαίσιο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί ακόμα πιο αποτελεσματικά πάντα σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα και με έναν οριζόντιο στόχο πάταξης της περιττής γραφειοκρατίας συνολικά για κάθε πολιτική και διαδικασία του υπουργείου.

Στην εποχή μας, τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματά δεν καλούν πλέον τους μαθητές να διαβάσουν ένα κεφάλαιο βιβλίου αλλά να το… γράψουν. Εμείς το βλέπουμε αυτό;

Οι αλλαγές στις διδακτικές μεθόδους είναι απαραίτητες λόγω της ταχύτητας αλλαγής του περιβάλλοντος στον οποίο ζούμε. Η ελληνική παιδεία δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιταχύνει και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Αναφέρατε όμως το παράδειγμα με το βιβλίο, και αυτό που μπορώ να σας πω με βεβαιότητα είναι ότι δεν μπορείς να γράψεις το κεφάλαιο ενός βιβλίου, αν δεν έχεις διαβάσει ο ίδιος βιβλία πριν. Κρατάμε τα βασικά εργαλεία μάθησης και εμπλουτίζουμε τη μαθησιακή διαδικασία με νέες, σύγχρονες προσεγγίσεις: οπτικοακουστικό υλικό που συνοδεύει το μάθημα, περισσότερη έμφαση στην ομαδική δουλειά, πιο σύγχρονα προγράμματα σπουδών.

Θα μπορούν οι γονείς να επιλέγουν το σχολείο των παιδιών τους, εάν φυσικά υπάρχουν κενές θέσεις στις τάξεις του; Πώς θα αποκτήσουν τα δημόσια σχολία έναν… ευγενή ανταγωνισμό;  

Η πραγματικότητα είναι πως η επιλογή σχολείου συντελείται ήδη σε κάποιον βαθμό με έναν μη επιθυμητό τρόπο. Απλώς συμβαίνει με πρωτοβουλία των γονέων που έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν μια διεύθυνση κοντά στο σχολείο που τους ενδιαφέρει. Την πραγματικότητα οφείλουμε να την αναγνωρίζουμε και όχι να την αρνούμαστε. Και οφείλουμε τη δυνατότητα αυτή να την παρέχουμε σε όλους τους πολίτες, πάντοτε με κανόνες και εφόσον υπάρχουν κενές θέσεις στα σχολεία που τους ενδιαφέρουν. Προσωπικά δε θεωρώ ότι ο ευγενής ανταγωνισμός που αναφέρετε είναι μια αρνητική έννοια, ή ότι ο οποιοσδήποτε έχει κάτι να φοβάται από αυτόν. Ακριβώς το αντίθετο, θα έλεγα ότι πρέπει διαρκώς να αναζητούμε να γινόμαστε καλύτεροι. Πυρηνικά, αυτό σημαίνει παιδεία: να προσεγγίσεις την καλύτερη δυνατή εκδοχή του εαυτού σου. Αλλά εδώ οι κρίσιμες έννοιες είναι η ελευθερία, η άρση εμποδίων, η πάταξη της περιττής γραφειοκρατίας.

Εσείς διαβάζετε τα βιβλία σας ηλεκτρονικά ή προτιμάτε το χαρτί;

Χαμογελάω γιατί σκέφτομαι ότι η απάντησή μου στην ερώτησή σας, ίσως να μην είναι η αυτονόητη λόγω της προηγούμενης ιδιότητάς μου ως Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Προτιμώ το χαρτί σε ότι αφορά το βιβλίο. Έχω τη συνήθεια να σημειώνω, να υπογραμμίζω αυτό που θέλω να «κρατήσω» από κάθε σελίδα, συνήθως με ένα κόκκινο στυλό. Φυσικά διαβάζω και ψηφιακά βιβλία, συνήθως μυθιστορήματα. Το βιβλίο δεν είναι απλά ένα αντικείμενο, είναι συντροφιά, είναι οδηγός και όχημα προς τη γνώση. 

Τις εφημερίδες;

Και τα δυο. Το ψηφιακό περιβάλλον συνάδει απόλυτα με την ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας σήμερα. Αλλά πάντα είναι ωραία η αίσθηση του να διαβάζεις ειδικά τις Κυριακάτικες εφημερίδες στο χαρτί, έχει για πολλούς από εμάς έναν τελετουργικό χαρακτήρα. Το πώς τοποθετούνται και ιεραρχούνται τα άρθρα χωροταξικά στο χαρτί συνιστά την εκδοτική ματιά, που είναι συχνά πολύ πιο ευεργετική από έναν αλγόριθμο αναπαραγωγής των υφιστάμενων ενδιαφερόντων μας.

Πηγή: tovima.gr / Μάρνυ Παπαματθαίου