Η σύλληψη ενός κατασκόπου ο οποίος δρούσε υπέρ της Ρωσίας και εργαζόταν στη βρετανική πρεσβεία στο Βερολίνο προκάλεσε σοκ στη Βρετανική κοινή γνώμη το καλοκαίρι του 2021.

Ο Ντέιβιντ Σμίθ παρέδιδε απόρρητες πληροφορίες στους Ρώσους, οι οποίοι για αυτές του έδιναν μεγάλα χρηματικά ποσά.

Η ιστορία αυτή ξύπνησε μνήμες από τη διαβόητη περίπτωση των «κατασκόπων του Κέιμπριτζ» πριν από αρκετά χρόνια όταν αποκαλύφθηκε ότι ο ιστορικός τέχνης της Βασίλισσας, Άντονι Μπλαντ, μαζί με τους Γκάι Μπέρτζες , Κιμ Φίλμπι και Ντόναλντ Μακλίν, διείσδυσαν στα ανώτερα κλιμάκια της βρετανικής κοινωνίας με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών και την προδοσία της χώρας του. Ο Φίλμπι μάλιστα έφυγε στην τότε Σοβιετική Ένωση όπου και έζησε για το υπόλοιπο της ζωής του.




Τώρα, στο Βερολίνο - μια πόλη που ήταν άντρο των μυστικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου - αποκαλύφθηκε η ύπαρξη ενός προδότη ο οποίος χρησιμοποίηση την πρόσβασή του στους χώρους και της υπηρεσίες της πρεσβείας για να υποκλέψει απόρρητα μυστικά και μετά να τα πουλήσει στους Ρώσους.

Ωστόσο, ο David Ballantyne Smith απέχει πολύ από τις μυστηριώδεις φιγούρες που έχουμε στο μυαλό μας όταν μιλάμε για κατασκόπους.

Στην αίθουσα του δικαστηρίου στο Λονδίνο αποκαλύφθηκε ότι ο Smith έχει εσωτερικό μίσος για την πατρίδα του, επικίνδυνα μνησίκακος, ένας εμμονικός συλλέκτης σοβιετικών και ναζιστικών αναμνηστικών με τάση στις διαδικτυακές θεωρίες συνωμοσίας, τα hoaxes και τα fake news.

«Εχθρότητα για την πατρίδα του»

Ο Smith εργάστηκε στην ασφάλεια της Βρετανικής πρεσβείας στο Βερολίνο από το 2016 μέχρι τη σύλληψή του έως τον Αύγουστο του 2021, όταν ειδική αποστολή των υπηρεσιών αντικατασκοπίας της Βρετανίας αποκάλυψε ότι πουλούσε μυστικά σε ρώσους συνδέσμους.

Στο δικαστήριο, ο 56χρονος φορούσε κάθε μέρα το ίδιο ξεθωριασμένο μπλε τζιν, τα φορεμένα παπούτσια και το ίδιο τσαλακωμένο πουλόβερ. Σε συνδυασμό με τα μεγάλα γυαλιά του και το ακουστικό βαρηκοΐας του, έδινε μία εικόνα η οποία μόνο σε μυστικό πράκτορα δεν πλησίαζε.

Ποιος είναι ο Smith

Ο Smith γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη Paisley της Σκωτίας και εντάχθηκε στο δυναμικό της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας το 1985.

Πέρασε συνολικά 12 χρόνια εκεί και μάλιστα ανέλαβε μία σημαντική θέση στο πρώην Αρχηγείο της Αεροπορικής Στρατιωτικής Διοίκησης στο Bentley Priory. Μετακόμισε στο Crawley στο Δυτικό Sussex αφού άφησε τη στρατιωτική του καριέρα και έγινε ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας στο αεροδρόμιο Gatwick ενώ στη συνέχεια εργάστηκε ως πλήρωμα καμπίνας για μια αεροπορική εταιρεία μέχρι το 2002.

Ο Smith παντρεύτηκε για πρώτη φορά το 1989 και απέκτησε μια κόρη. Αλλά ήταν ο δεύτερος γάμος του με την ουκρανικής καταγωγής σύζυγό του Σβετλάνα το 2002 που αποτέλεσε κρίσιμο μέρος της ποινικής υπόθεσης που ολοκληρώθηκε σήμερα.

Μετακόμισαν μαζί στην Ουκρανία το 2018 όταν ο Σμιθ είχε ήδη αρχίσει να κλέβει κρατικά μυστικά της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δραστηριότητές του εντάθηκαν καθώς τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα σύνορα με την Ουκρανία το 2021.

Ο ίδιος αρνήθηκε ότι υπήρχε σύνδεση μεταξύ του γάμου του και της παραάνομης δραστηριότητάς του, δηλώνοντας μάλιστα αδιαφορία για την παγκόσμια πολιτική, ένα επιχείρημα όμως που δεν έπεισε τον δικαστή.

Ο Σμιθ δήλωνε ότι αγαπούσε τη μουσική της γκάιντας και τη σκωτσέζικη κληρονομιά του και επέμεινε ότι η πίστη του στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακλόνητη.

«Πατριώτης; Ναι», είπε στο δικαστήριο. «Ήμουν περήφανος που υπηρέτησα στη RAF».

«Το Ηνωμένο Βασίλειο γενικά, αλλά προφανώς είμαι Σκωτσέζος…», πρόσθεσε, κλείνοντας στο τέλος.

Αλλά ήταν σχόλια από πρώην συναδέλφους του Σμιθ στη βρετανική πρεσβεία στο Βερολίνο που αποκάλυψαν μια πλευρά του που δεν ήταν διατεθειμένος να παραδεχτεί.

«Ο λόγος για την εχθρότητά του προς αυτή τη χώρα δεν είναι ξεκάθαρος, αλλά υπάρχουν άφθονα στοιχεία ότι υπήρχε», είπε ο κ. Justice Wall.

«Είπε πράγματα σε πολλούς ανθρώπους που υποβάθμισαν αυτή τη χώρα, τη Γερμανία και τη Δύση, και φαινόταν να επιδοκιμάζει τη Ρωσία και τον Πρόεδρο Πούτιν».

Στο ντουλάπι του στη δουλειά, ο Smith είχε μια γελοιογραφία που απεικονίζει τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να πιάνει από το λαιμό την πρώην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ με ναζιστική στολή, μαζί με την προκλητική λεζάντα: «Ρωσία, σε παρακαλώ, ελευθερώστε μας για άλλη μια φορά». Όταν αμφισβητήθηκε, ο Smith άφησε για μια φορά τη μάσκα της γενναιόδωρης ηρεμίας του να «πέσει» και θύμωσε στιγμιαία που ο πραγματικός του χαρακτήρας είχε αποκαλυφθεί.

«Είναι καρτούν, για όνομα του Χριστού», είπε υψώνοντας τη φωνή του. «Το βρήκα αστείο. Ίσως έχω μια στριμμένη αίσθηση του χιούμορ».

Η επιθεώρηση του διαμερίσματος του Smith στο Πότσνταμ, στα περίχωρα του Βερολίνου, αποκαλύπτει περισσότερα για τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα ενός άνδρα που ήταν έτοιμος να κατασκοπεύσει για μια ξένη χώρα.

Μια μεγάλη ρωσική σημαία είναι στηριγμένη στη γωνία του σαλονιού, ενώ το καπέλο ενός Σοβιετικού αξιωματικού κάθεται περήφανα πάνω στο ράφι. Ο Σμιθ είχε μια μεγάλη συλλογή στρατιωτικών κειμηλίων, συμπεριλαμβανομένων σοβιετικών στολών, αναμνηστικών ναζί, μία κομμουνιστική μικρογραφία ενός αυτοκινήτου Lada και ένα ρωσικό σκυλί σε φυσικό μέγεθος που φορούσε στρατιωτικό καπέλο. Στο ράφι του, έργα του Sigmund Freud κάθονταν δίπλα σε βιβλία ψυχολογικής αυτοβοήθειας, ιστορίες στρατιωτών και νεαρών γυναικών Ρωσίδων ελεύθερων σκπευτών σκοπευτές, ακόμη και ένα μυθιστόρημα του ίδιου του Le Carré – A Murder of Quality.

Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, όπως έκαναν οι ερευνητές, ανακάλυψαν το αυξανόμενο ενδιαφέρον του Smith για τις θεωρίες συνωμοσίας από ανθρώπους όπως ο David Icke και τις επισκέψεις στον διαβόητο ιστότοπο InfoWars του Alex Jones.

Ο Smith είπε στο δικαστήριο ότι συχνά περνούσε μέρες μόνος στο διαμέρισμά του, πίνοντας επτά μπύρες ημερησίως και καταναλώνοντας τεράστιες ποσότητες πληροφοριών στο Διαδίκτυο.

Έπεσε σε κατάθλιψη όταν η σύζυγός του έφυγε από την Γερμανία για να γυρίσει πίσω στην Ουκρανία το 2018, δεν είχε φίλους στο Βερολίνο και είπε ότι έφευγε από το σπίτι μόνο για να πάει από και προς τη δουλειά.

Ο συνάδελφός του, στρατιωτικός της RAF, Mark Crossly, περιέγραψε τον Smith - έναν μακροχρόνιο φίλο του - ως «ήσυχο, ειλικρινή, γενναιόδωρο και στοργικό», αλλά παραδέχτηκε ότι ήταν επίσης «εσωστρεφής». Οι κατηγορίες εναντίον του Σμιθ ήταν έκπληξη για τον κ. Κρόσλι. Αλλά το διαμέρισμά του είναι φαινομενικά γεμάτο με στοιχεία για την πραγματική του ταυτότητα.

Ο Σμιθ στήριξε τις δυνάμεις που υποστηρίζονται από τη Ρωσία στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας, αλλά ισχυρίστηκε στο δικαστήριο ότι είναι πλέον «ουδέτερος».

Παγιδευμένος

Ο Smith δεν εντοπίστηκε από το «ραντάρ» των μυστικών υπηρεσιών κατά τα έτη 2018 και 2019, καταφέρνοντας να συλλέξει μια μάζα ευαίσθητου υλικού μέσα από την πρεσβεία.

Φωτογραφίες των προσωπικών στοιχείων των αξιωματούχων αποθηκεύτηκαν σε ένα USB με την ένδειξη «Berlin Holiday Pics», σε μια ωμή προσπάθεια απόκρυψης.

Ο Smith ήρθε στην προσοχή των υπηρεσιών ασφαλείας το 2020 με μια επιστολή του προς έναν Υποστράτηγο στη ρωσική πρεσβεία στο Βερολίνο, προσφέροντας μια «ενημέρωση» και περισσότερα μυστικά.

Παραδόξως, έστειλε την ανώνυμη επιστολή από ένα Ταχυδρομείο κοντά στο σπίτι του στο Πότσνταμ, σημειώνοντας ότι είχε σταλεί από υπάλληλο της πρεσβείας.

Όταν οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο Smith ήταν το μόνο μέλος του προσωπικού που ζούσε σε εκείνη την περιοχή του Βερολίνου, έγινε αμέσως ο κύριος ύποπτος.

Έχοντας τεθεί υπό παρακολούθηση και στη συνέχεια παγιδευμένος, ο Σμιθ έπεσε εύκολα στην παγίδα που του είχε στηθεί.

Όταν ένας Ρώσος αποστάτης –στην πραγματικότητα ένας Βρετανός πράκτορας– ζήτησε αντίγραφα εγγράφων, ο Smith έφτιαξε ένα δεύτερο σετ και για αυτόν.

Μέρες αργότερα, ένας δεύτερος μυστικός πράκτορας προσπάθησε να τον στρατολογήσει για τη Ρωσία και ο Σμιθ ανέφερε ανοιχτά την επαφή του με τον σύνδεσμό του.

Αυτό που παραμένει μυστήριο είναι το πώς και πότε ο Smith έλαβε τις πληρωμές την κατασκοπεία.

Ο Smith, σε μια προσπάθεια να ελαχιστοποιήσει την προσβολή του, είπε ότι είχε συλλέξει τις συγκεκριμένες πληροφορίες «από ιδιοτροπία», κινηματογράφησε μέσα στην πρεσβεία ενώ ήταν μεθυσμένος και δεν είχε πραγματικό σκοπό να κλέψει μυστικά όταν το έκανε.

Παραμένει λοιπόν ανεξήγητο ποιες πληροφορίες κατάφερε να διαρρεύσει απαρατήρητα και γιατί τον έπιασαν από ερασιτεχνικά λάθη. Ήταν μεθυσμένος και ατημέλητος ή πήρε θάρρος λόγω του ότι έως τότε οι δραστηριότητές του δεν είχαν γίνει αντιληπτές;