Πολλοί είναι όσοι έχουν βρεθεί σε μια αυτό- απομονωμένη ρουτίνα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, γεγονός που αποδεικνύεται ότι δεν είναι πολύ καλό για τη μνήμη.

Παρόλο που είναι πολύ νωρίς για μια συγκριτική έρευνα των δεξιοτήτων μνήμης πριν και μετά την πανδημία covid-19, σε μια έρευνα που διεξήχθη από το Alzheimer’s Society, οι μισοί συγγενείς είπαν ότι οι αναμνήσεις των αγαπημένων τους είχαν επιδεινωθεί αφού άρχισαν να ζουν στην απομόνωση. Η περιορισμένη κοινωνικοποίηση εντός των κέντρων φροντίδας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η απαγόρευση των επισκεπτών για πολλούς μήνες φαίνεται να έχουν τις συνέπειές τους. Σε αντίστοιχη έρευνα στο University of California Irvine διαπιστώνεται ανάλογο αντίκτυπο για το πώς το lockdown έχει επηρεάσει τις μνήμες των ανθρώπων, με πολλούς συμμετέχοντες να διαπιστώνουν ότι ξεχνούν τα πράγματα.

Ας δούμε γιατί συμβαίνει αυτό:

πιο προφανής παράγοντας είναι η απομόνωση. Γνωρίζουμε ότι η έλλειψη κοινωνικής επαφής μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον εγκέφαλο και ότι η επίδραση είναι πιο σοβαρή σε όσους αντιμετωπίζουν ήδη δυσκολίες μνήμης. Για παράδειγμα, αναφορικά με τα άτομα με τη νόσο του Alzheimer, τα επίπεδα της μοναξιάς μπορεί ακόμη και να έχουν καθοριστική σημασία για την πορεία της νόσου.

Φυσικά, δεν έχουν όλοι αισθανθεί μοναξιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά ακόμα κι αν δεν μερικοί δεν αισθάνονται στενοχωρημένοι από τη μείωση της ανθρώπινης επαφής, εξακολουθούν να βλέπουν λιγότερους ανθρώπους από το συνηθισμένο, χάνοντας έτσι μεγάλο αριθμό συζητήσεων με δεκάδες ανθρώπους.

Οι συζητήσεις αυτές, η επανάληψη των αφηγήσεων και ιστοριών βοηθά στην εδραίωση των αναμνήσεων των βιωμάτων, τις λεγόμενες επεισοδιακές αναμνήσεις. Με την έλλειψη κοινωνικοποίησης, ίσως δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι αυτές οι αναμνήσεις δεν είναι τόσο καθαρές στο μυαλό όσο συνήθως.

Επίσης, ακόμη και όταν ένα άτομο μπορεί να συζητήσει, έχει πολύ λιγότερες ιστορίες να αφηγηθεί λόγω της καραντίνας. Καθώς οι διακοπές ακυρώνονται, οι γάμοι αναβάλλονται, οι συναυλίες και οι αθλητικές εκδηλώσεις διεξάγονται χωρίς ζωντανό κοινό, οι συνομιλητές έχουν λιγότερα να συζητήσουν.

Είναι αλήθεια ότι μπορεί η επικοινωνία αυτή να αντισταθμιστεί με περισσότερη onlineκοινωνικοποίηση, αλλά αυτές οι συζητήσεις δεν είναι ακριβώς οι ίδιες. Στις onlineσυζητήσεις είναι λιγότερο πιθανό να αναφερθούν τα ασήμαντα πράγματα που έχουν συμβεί, με την έμφαση να δίνεται στα πιο βασικά.

Ακόμη, με την έλλειψη κοινωνικοποίησης πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν αυξημένο άγχος και αίσθηση αυξημένης αβεβαιότητας. Παρόλο που τα επίπεδα άγχους ήταν υψηλότερα στην έναρξη της πανδημίας και σταδιακά μειώθηκαν, παραμένουν υψηλότερα από ό,τι στις συνήθεις περιόδους της κανονικότητας. Το άγχος είναι γνωστό ότι έχει αντίκτυπο στη μνήμη, με τις ανησυχίες να αφήνουν λιγότερη «χωρητικότητα» μνήμης διαθέσιμη για συγκράτηση άλλων πληροφοριών.

Όλα αυτά γίνονται πιο δύσκολα από την έλλειψη δυνατότητας αλλαγής του τοπίου και διαλλειμάτων μέσα στη μέρα, που παρέχουν τις απαραίτητες μεταβλητές για να γίνει πιο εύκολη η αποθήκευση των αναμνήσεων. Η εργασία από το σπίτι και η παραμονή συνεχώς στο ίδιο μέρος αφήνουν λιγότερες τέτοιες μεταβλητές για τη διάκριση των αναμνήσεων. Καθώς οι ημέρες συγχωνεύονται σε μία, το ίδιο συμβαίνει και με όσα κάνει κανείς τις ημέρες εκείνες. Οι διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες, η διαδρομή για την επιστροφή στο σπίτι και η απομάκρυνση από αυτό απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, συγκέντρωση και αξιοποίηση του εγκεφάλου.

Έπειτα υπάρχει μια γενική κόπωση, η οποία επίσης δεν βοηθά τη μνήμη. Οι συσκέψεις μέσω zoom είναι κουραστικές, και μερικές εργασίες είναι πολύ δυσκολότερες από το σπίτι, ενώ η έλλειψη ρουτίνας και το άγχος για την πανδημία μπορεί να διαταράξει τον ύπνο. Όλα τα παραπάνω συνδυαστικά προκαλούν συνεχή κόπωση.

Τέλος, αλλάζοντας παραστάσεις χρησιμοποιείται περισσότερο η περιοχή του εγκεφάλου σε σχήμα ιππόκαμπου, γνωστή ως ιππόκαμπος. Πρέπει να υπάρχει μια αλληλεπίδραση με τον ιππόκαμπο, ώστε να μένει σε εγρήγορση προκειμένου το άτομο να θυμάται νέες πληροφορίες, ενώ όσο η χρήση του γίνεται πιο περιορισμένη και επαναλαμβανόμενη, η χρήση του ιππόκαμπου μειώνεται.

Έτσι, με το συνδυασμό κόπωσης, άγχους, έλλειψη αλλαγής παραστάσεων και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, δεν είναι να απορεί κανείς με τη μειωμένη απόδοση της μνήμης.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πράγματα που βοηθούν στην κατάσταση αυτή. Η κίνηση, μια βόλτα ειδικά σε άγνωστους δρόμους, ακόμη και η πραγματοποίηση μιας τηλεφωνικής επικοινωνίας εν κινήσει, μπορούν να βοηθήσουν.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο να υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στις καθημερινές και τα Σαββατοκύριακα ώστε να μην συγχωνευθούν σε ένα στο μυαλό και να δημιουργηθούν προβλήματα με την αντίληψη του χρόνου.

Επίσης, βοηθά πολύ η προσθήκη ποικιλίας στη ζωή, και δημιουργικότητας. Η έναρξη μιας εντελώς νέας δραστηριότητας στο σπίτι και η, εν συνεχεία, αναφορά σε αυτή μέσω συζητήσεων, συμβάλλουν στην απομνημόνευσή της. Τέλος, η καταγραφή των ημερήσιων σκέψεων και εμπειριών, η δημιουργία λιστών και η ρύθμιση ειδοποιήσεων στο τηλέφωνο μπορούν να κάνουν αισθητή διαφορά.