*Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc, ECP, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια

υστυχώς, η έρευνα υποδεικνύει ότι είμαστε ηθικοί υποκριτές. Ας κρατούμε επιφυλάξεις με όσους σπεύδουν να καταδικάσουν τις ηθικές αδυναμίες των άλλων. Οι κήρυκες της ηθικής είναι πιθανότατα και οι ίδιοι ένοχοι, αλλά παίρνουν πολύ πιο ελαφρά τις δικές τους παραβάσεις. Για παράδειγμα, οι ερευνητές Valdesolo και DeSteno (2008) διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες στο πείραμά τους αξιολόγησαν την ίδια ακριβώς εγωιστική συμπεριφορά (να διαλέγουν για τον εαυτό τους την πιο γρήγορη και εύκολη μεταξύ δύο εργασιών) ως πολύ λιγότερο δίκαιη, όταν συνεχιζόταν από άλλους.

Υπάρχει ένα παρόμοιο φαινόμενο γνωστό ως ασυμμετρία παρατηρητή-ηθοποιού, το οποίο εν μέρει περιγράφει την τάση μας να αποδίδουμε κακές πράξεις άλλων ανθρώπων, όπως τις απιστίες του συντρόφου μας, στον χαρακτήρα τους, ενώ ταυτόχρονα αποδίδουμε τις ίδιες πράξεις που κάναμε εμείς, στην περίσταση (Klein & Epley, 2017).

Αυτά τα δύο μέτρα και δύο σταθμά που μας εξυπηρετούν, θα μπορούσαν να εξηγήσουν ακόμη και την κοινή αίσθηση ότι η αγένεια είναι σε ανοδική πορεία. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι βλέπουμε τις ίδιες εκδηλώσεις αγένειας πολύ πιο σκληρά όταν διαπράττονται από ξένους παρά από τους φίλους μας ή τους εαυτούς μας (Hess, Cossette, & Hareli, 2016).

Ένα ακόμη απογοητευτικό ερευνητικό συμπέρασμα είναι ότι είμαστε όλοι εν δυνάμει trolls, δηλ. άτομα που ξεκινούν καυγάδες ή αναστατώνουν τους χρήστες στο διαδίκτυο για να αποσπάσουν την προσοχή και να σπείρουν διχόνοια δημοσιεύοντας μηνύματα προκλητικά και εκτός θέματος σε μια διαδικτυακή κοινότητα (όπως newsgroup, forum, chat room ή blog) με σκοπό να προκαλέσουν τους διαδικτυακούς χρήστες για να εμφανίσουν συναισθηματικές αντιδράσεις και να ομαλοποιήσουν την εκτός θέματος συζήτηση είτε για προσωπική διασκέδαση είτε για συγκεκριμένο όφελος.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μεγεθύνουν κάποιες από τις χειρότερες πτυχές της ανθρώπινης φύσης, εν μέρει λόγω της έλλειψης αναστολών στο διαδίκτυο (disinhibition effect) (Suler, 2004) και του γεγονότος ότι η ανωνυμία αυξάνει την έφεσή μας προς την ανηθικότητα.

Το φαινόμενο της έλλειψης αναστολών στο διαδίκτυο αφορά στη χαλαρότητα των κοινωνικών περιορισμών και της προσωπικής αυτοσυγκράτησης που συνήθως υπάρχουν στη δια ζώσης επικοινωνία, στην διαδυκτιακή επικοινωνία.

Σύμφωνα με τον Suler (2004), το φαινόμενο οφείλεται σε έξι παράγοντες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους:

l>

  • Δεν μας γνωρίζουν (αποσυνδετική ανωνυμία),
  • δεν μας βλέπουν (έλλειψη ορατότητας),
  • η επικοινωνία είναι ασύγχρονη,
  • αισθανόμαστε σαν να μιλάμε με τον εαυτό μας (σολιψιστική ενδοβολή)
  • αποσυνδέουμε τη διαδικτυακή φαντασιίωση από την πραγματικότητα εκτός διαδικτύου (αποσυνδετική φαντασία) και
  • είμαστε όλοι ίσοι (ελαχιστοποίηση της εξουσίας).
  • ul>

    ι μεταβλητές της προσωπικότητας επηρεάζουν επίσης την έκταση αυτής της έλλειψης αναστολών.

    Ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στον καθημερινό σαδισμό (ένα ανησυχητικά υψηλό ποσοστό από εμάς) (Buckels, Jones & Paulhus, 2013) έχουν ιδιαίτερη ροπή στο διαδυκτιακό τρολάρισμα (Buckels, Trapnell, Andjelovic, & Paulhus, 2018), πρόσφατη μελέτη των Cheng, Bernstein, Danescu-Niculescu-Mizil & Leskovec (2017) αποκάλυψε πως αν έχεις κακή διάθεση και είσαι εκτεθειμένος σε τρολάρισμα από άλλους, τότε έχεις διπλάσιες πιθανότητες να επιδοθείς και συ ο ίδιος σε τρολάρισμα. Μάλιστα, το αρχικό τρολάρισμα από μερικά άτομα μπορεί να προκαλέσει μια χιονοστιβάδα αυξανόμενης αρνητικότητας, το οποίο ακριβώς διαπίστωσαν οι ερευνητές όταν μελέτησαν τη συζήτηση των αναγνωστών στο CNN.com: το ποσοστό των επισημάνσεων περιεχομένου που θεωρείται ακατάλληλο και το ποσοστό των χρηστών με επισημάνσεις περιεχομένου που θεωρείται ακατάλληλο αυξάνονταν με την πάροδο του χρόνου.

    Μια τελική επισήμανση

    Δεν χρειάζεται να πτοούμαστε απ’ αυτά τα ευρήματα, καθώς είναι στο χέρι μας να δουλεύουμε με τον εαυτό μας, για να αναγνωρίσουμε τα βασικά ένστικτά μας και τις αδυναμίες μας, να τα κατανοήσουμε και να τα αντισταθμίσουμε καλλιεργώντας τις καλύτερες πτυχές μας. Αυτό σημαίνει η προσωπική ανάπτυξη.

     

    Βιβλιογραφία

    Buckels, E. E., Jones, D. N., & Paulhus, D. L. (2013). Behavioral Confirmation of Everyday Sadism. Psychological Science, 24(11), 2201-2209. doi:10.1177/0956797613490749

    Buckels, E. E., Trapnell, P. D., Andjelovic, T., & Paulhus, D. L. (2018). Internet trolling and everyday sadism: Parallel effects on pain perception and moral judgment. Journal of Personality, 87(2), 328-340. doi:10.1111/jopy.12393

    Cheng, J., Bernstein, M., Danescu-Niculescu-Mizil, C., & Leskovec, J. (2017). Anyone Can Become a Troll. Proceedings of the 2017 ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work and Social Computing - CSCW '17. doi:10.1145/2998181.2998213

    Hess, U., Cossette, M., & Hareli, S. (2016). I and my friends are good people: The perception of incivility by self, friends and strangers. Europe’s Journal of Psychology, 12(1), 99-114. doi:10.5964/ejop.v12i1.937

    Klein, N., & Epley, N. (2017). Less Evil Than You: Bounded Self-Righteousness in Character Inferences, Emotional Reactions, and Behavioral Extremes. Personality and Social Psychology Bulletin, 43(8), 1202-1212. doi:10.1177/0146167217711918

    Suler, J. (2005). The online disinhibition effect. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 2(2), 184-188. doi:10.1002/aps.42

    The bad news on human nature, in 10 findings from psychology ? Christian Jarrett Ideas. (2018). Retrieved from https://aeon.co/ideas/the-bad-news-on-human-nature-in-10-findings-from-psychology

    Valdesolo, P., & DeSteno, D. (2008). The duality of virtue: Deconstructing the moral hypocrite. Journal of Experimental Social Psychology, 44(5), 1334-1338. doi:10.1016/j.jesp.2008.03.010

     

    Συγγραφέας άρθρου

    Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc, ECP, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σχολών Γονέων, Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας

    http://www.psychotherapeia.net.gr