Βέχτσαλη Ευαγγελία- Ψυχολόγος

style="text-align: left;">Αν η σχέση μας είναι κακοποιητική (σωματικά ή συναισθηματικά), ακόμη κι αν υποτιμούμε το πρόβλημα ή αν προσπαθούμε να βρούμε τρόπους διαφυγής, γνωρίζουμε ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι υγιές και φυσιολογικό. Ίσως μάλιστα χρειαστεί να περάσει κάποιος χρόνος προκειμένου να αποφασίσουμε ότι αρκετά ανεχτήκαμε τη συγκεκριμένη σχέση και πλέον ήρθε ο καιρός να την τερματίσουμε μια και καλή, γνωρίζοντας ότι μας αξίζει κάτι πολύ καλύτερο.

trong>Τι γίνεται όμως όταν μία σχέση δεν είναι φανερά κακοποιητική; Όταν δηλαδή δεν υπάρχει καμία βία, είτε συναισθηματική είτε σωματική; Μπορεί άραγε να είναι τοξική μία τέτοια σχέση που δεν εμφανίζει τα «κλασικά μοτίβα» της κακοποίησης; Η απάντηση είναι ναι.

Πρόκειται για σχέσεις που είναι το ίδιο ζημιογόνες με τις κακοποιητικές, αν όχι περισσότερο, μιας και δεν αντιλαμβανόμαστε καν τις βλαπτικές τους συνέπειες. Οι σχέσεις αυτές σταδιακά και με σχετικά αργό ρυθμό μειώνουν την αυτοπεποίθησή μας, μας αποξενώνουν από το περιβάλλον μας (φιλικό, οικογενειακό κλπ), χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε. Σε αυτό ακριβώς το σημείο ελλοχεύει ο κίνδυνος, στο ότι δεν γνωρίζουμε ότι η τοξικότητα υπάρχει παρόλο που δεν είναι άμεσα εμφανής.

ια τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό κάποιες φορές να κάνουμε ένα βήμα πίσω, προκειμένου να σκεφτούμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η σχέση μας. Όχι με κάποιο αξιολογικό κριτήριο αλλά κυρίως σαν έναν έλεγχο για το πώς νιώθουμε εμείς.

ταν λειτουργούμε βιώνοντας τη σχέση μας στην καθημερινότητά μας, δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε την «μεγάλη εικόνα». Παίρνοντας μία απόσταση από αυτή την κατάσταση δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να «βγει» από τη σχέση, με τη μεταφορική έννοια, νοερά δηλαδή.

λλωστε, ο χρόνος συνήθως θολώνει τις καταστάσεις που βιώνουμε. Από την άλλη, μπορεί να μην υπάρχει τίποτα το προβληματικό με το σύντροφό μας αλλά να είμαστε εμείς οι ίδιοι που λειτουργούμε τοξικά στη σχέση μας και την επιβαρύνουμε, χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Κάποια από τα «σημάδια» που δείχνουν ότι η σχέση μας ίσως να είναι τοξική, είναι τα εξής:

Ακυρώνουμε την προσωπικότητα του άλλου ακόμη και αν κάποιες φορές δεν είναι εμφανές ή δεν το αντιλαμβανόμαστε. Πολλοί άνθρωποι έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου η υποτίμηση ήταν ένας τρόπος σύνδεσης και οικειότητας. Για παράδειγμα, μειωτικά σχόλια προς τα αδέρφια ή τους φίλους, όπως «βλάκα, ηλίθιε, χαμένε κλπ» ή αντίστοιχα-κυρίως στα κορίτσια- σχόλια που στοχεύουν στην πρόκληση ντροπής όπως «πρόστυχη, γουρούνα κλπ». Αυτό είναι κάτι που μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή μας.

εν σχετίζεται με το κατά πόσο εννοείτε αυτό που λέτε κυριολεκτικά, όσο με το κατά πόσο το ταίρι σας νιώθει άβολα με αυτά τα επίθετα χωρίς όμως εσείς να δίνετε σημασία σε αυτό. («έλα μωρέ, μην κάνεις έτσι, χαριτολογώντας το είπα, δεν σημαίνει κάτι!»).

ποιαδήποτε λέξη ή συμπεριφορά που εμπρόθετα ή όχι, δημιουργεί ένα περιβάλλον ανασφάλειας για το άτομο και αφαιρεί κάτι από την αυτοαξία του, λειτουργεί ακυρωτικά για την προσωπικότητά του. Με τον καιρό θα επέλθουν διαβρωτικές συνέπειες στη σχέση του ζευγαριού, κάνοντάς την τοξική.

Έλεγχος. Το να σας τσεκάρει, να σας κατηγορεί επειδή μιλάτε με ανθρώπους που «δεν θα ‘πρεπε» ή να κάνει τους φίλους ή την οικογένειά σαν να νιώθουν άβολα επίτηδες κάθε φορά που σας επισκέπτονται, είναι παραδείγματα τιμωρητικής συμπεριφοράς.

ιμωρείστε με το να νιώθετε άσχημα για κάτι που κάνατε, με το να πρέπει να δίνετε αναφορά για όλες τις πράξεις σας ή τις συζητήσεις που είχατε μέσα στη μέρα με άλλα άτομα, με το να μην σας επιτρέπεται καμία δραστηριότητα χωρίς να σας συνοδεύει και ο/η σύντροφός σας, το να σας υποδεικνύεται τι επιτρέπεται να φοράτε και τι όχι, τι επιτρέπεται να φάτε και τι όχι.

λα αυτά αποτελούν συμπεριφορές ελέγχου. Αυτή η ελεγκτική συμπεριφορά μπορεί να εμφανιστεί και με πιο καλυμμένους τρόπους. Σαν μία προσδοκία που σας κάνει να συμπεριφέρεστε με συγκεκριμένο τρόπο λόγω τύψεων. Συχνά λειτουργούμε χειριστικά με τους συντρόφους μας, ακόμη κι αν δεν το κάνουμε κακοπροαίρετα. Μπορεί να επιθυμούμε το καλύτερο για αυτούς.

ο πρόβλημα είναι όταν «το καλύτερο» αφορά αυτό που εμείς κρίνουμε ως τέτοιο και όχι το ταίρι μας. Έτσι, καταλήγουμε να επιβάλλουμε με έναν λεπτό τρόπο τις δικές μας επιθυμίες στον άλλον. Ασχέτως του κινήτρου μας, οποιαδήποτε συμπεριφορά, σχόλιο ή πλάνο, αφαιρεί την αυτονομία, την ατομικότητα και την ελευθερία του άλλου, είναι μορφή ελέγχου.

Ζηλόφθονη συμπεριφορά. Το να νιώθουμε ζήλια είναι φυσιολογικό. Δεν υπάρχει κάτι το τοξικό σε αυτό μιας και όλοι οι άνθρωποι έχουμε αισθανθεί ζήλεια. Το τι κάνουμε με αυτό το συναίσθημα καθορίζει το κατά πόσο η σχέση μας είναι ή όχι τοξική.

έλεγχος του τηλεφώνου ή των email πίσω από την πλάτη του άλλου, η απαίτηση να γνωρίζουμε πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή το ταίρι μας ή η απαγόρευση να ντυνόμαστε με συγκεκριμένα ρούχα, είναι όλα συμπεριφορές ζήλιας.

την ίδια κατηγορία ανήκει και η «βαριά ατμόσφαιρα» που επικρατεί ή «τα μούτρα» που έχει κάποιος όταν δεν αναλαμβάνει την ευθύνη αυτού που αισθάνεται και δεν παραδέχεται ότι ζηλεύει. Συνήθως αυτό οδηγεί σε συμπεριφορές που σας απομακρύνουν ή σας τιμωρούν εξαιτίας του συναισθήματος που νιώθει ο άλλος.

ια παράδειγμα, «θα μείνω σπίτι, βγες εσύ!», είναι μία ζηλόφθονη συμπεριφορά η οποία όμως δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια. Συσσωρευτικά, αυτό θα δημιουργήσει τοξικότητα στη σχέση.

Ανάληψη ευθύνης. Πολλές φορές δεν αναγνωρίζουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης και αυτό είναι κάτι συνηθισμένο. Άλλωστε κανείς δεν είναι τέλειος! Αμυνόμαστε όταν έρχονται στην επιφάνεια καταστάσεις που απαιτούν από εμάς να παραδεχτούμε ως δική μας ευθύνη αυτό που πράξαμε ή είπαμε κλπ.

ταν δεν αναλαμβάνουμε ποτέ την ευθύνη και το δικό μας μερίδιο μέσα στη σχέση μας, τότε αυτό μπορεί να καταλήξει σε τοξικό κλίμα. Η ανάληψη ευθύνης εξελίσσει τις σχέσεις και τις ωριμάζει. Όταν οι άνθρωποι δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη τους, τότε δεν μαθαίνουν, δεν εξελίσσονται. Αντιθέτως, αρνούνται, κατηγορούν τον άλλον, επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια και μένουν κολλημένοι στο παρελθόν.

Διαρκής αρνητικότητα. Όλοι έχουμε «κακές μέρες» και έχουμε την ανάγκη να μείνουμε στη σπηλιά μας! Αν όμως το ταίρι σας δεν καταβάλλει καμία απολύτως προσπάθεια να αλλάξει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ή την άποψη που έχει για αυτή, ενώ το μόνο που κάνει είναι να μεμψιμοιρεί και να σας τραβάει στην ίδια μαύρη σπηλιά επειδή είστε το μόνο κοντινό άτομο που έχει, τότε αυτό μπορεί να κάνει τη σχέση τοξική.

χουμε την ευθύνη της ευτυχίας μας. Αν δεν είμαστε χαρούμενοι όλοι την ώρα, τότε αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Καταβάλλουμε όμως κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να γίνουμε ευτυχισμένοι, βασιζόμενοι στην υποστήριξη του συντρόφου μας και όχι στο να κάνουμε και εκείνον/η δυστυχισμένο/η.

ν δεν κάνουμε κάτι για την αρνητική μας συμπεριφορά, σκέψη ή ενέργεια, τότε απλώς συμπαρασύρουμε και κρατάμε όμηρο και το σύντροφό μας, επηρεάζοντας τη δική του ποιότητα ζωής. Ασχέτως αν έχουμε τέτοια πρόθεση ή όχι, αυτό μπορεί να μετατρέψει μία καλή σχέση σε τοξική.

Όλα τα παραπάνω είναι συμπεριφορές που λιγότερο ή περισσότερο ο καθένας μας έχει εκδηλώσει στις συντροφικές του σχέσεις. Είναι σημαντικό να μπορούμε να τις αντιληφθούμε επειδή ο κίνδυνος βρίσκεται στο ότι δεν είναι άμεσα εντοπίσιμες, με αποτέλεσμα να μας διαφεύγουν και να διαβρώνουν την ποιότητα της σχέσης μας. Αναρωτηθείτε αν κάτι από όλα αυτά συμβαίνει στη σχέση σας αλλά κυρίως προβληματιστείτε για το πώς μπορείτε να το αλλάξετε ή να το σταματήσετε, πριν να είναι πολύ αργά.

style="text-align: right;">Βέχτσαλη Ευαγγελία- Ψυχολόγος

em>Εθν. Αντίστασης 10, Σκύδρα - 23810 82930

llanews.gr